Het ontslagrecht zou simpeler worden. Daarom zou de verzoekschriftprocedure regel worden bij ontslagzaken. Maar in het arbeidsrecht blijven toch veel zaken over die nog steeds met een dagvaarding beginnen.
De belofte van de WWZ
Het maakte het oude ontslagrecht onnodig ingewikkeld. Een werknemer die ontslag op staande voet krijgt, moest een dagvaardingsprocedure voeren om het ontslag aan te tasten en zijn loon te vorderen. De werkgever reageerde vaak met een (voorwaardelijk) ontbindingsverzoek. Twee verschillende procedures met een afwijkend procesverloop. Soms werd de behandeling gevoegd op één zitting, maar zeker niet altijd. De WWZ maakte hieraan op 1 juli 2015 een einde. De werknemer moet met een verzoekschrift zijn ontslag op staande voet aantasten. De werkgever kan een zelfstandig tegenverzoek indienen in zijn verweerschrift. Dit type zaak verloopt een stuk efficiënter.
Verzoekschrift niet voor alle arbeidszaken
Toch heeft de wetgever er niet voor gekozen om alle arbeidsrechtelijke geschillen aan te laten vangen met de informele verzoekschriftprocedure. Voor veel voorkomende arbeidsrechtelijke geschillen blijft gewoon de dagvaardingsprocedure gelden. Dat betekent onder meer dat de kantonrechter kan beslissen dat re- en dupliek volgt na antwoord, in plaats van een zitting. De doorlooptijd van een dagvaardingszaak is langer. Relatief vaak vindt geen zitting plaats, terwijl bij een verzoekschriftprocedure altijd een zitting plaatsvindt.
Welke zaken beginnen met een verzoekschrift?
Gedingen die zijn gebaseerd op afdeling 9 van boek 7 BW worden ingeleid met een verzoekschrift (zie art. 7:686a lid 2 BW). Afdeling 9 bevat bepalingen over het einde van de arbeidsovereenkomst (art. 7:667 t/m 7:686a BW). Kort samengevat: als een loonvordering samenvalt met een geschil over ontslag, dan moet de verzoekschriftprocedure worden gevolgd (of kan een tegenverzoek worden ingediend).
Welke zaken beginnen met een dagvaarding?
Gedingen die zijn gebaseerd op afdeling 2 (”loon”) van boek 7 BW worden ingeleid met een dagvaarding. Dat is niet met zoveel woorden in deze afdeling of elders bepaald, maar in de wettekst wordt wel consequent over “vordering” gesproken. De WWZ heeft daar geen verandering in gebracht. Dit betekent dat een zaak over achterstallig salaris nog steeds met een dagvaarding begint. Te denken valt aan al die gevallen waarin er helemaal geen discussie is over het einde van het dienstverband. Een voorbeeld: een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd eindigt van rechtswege, maar de werkgever weigert twee maanden loon uit te betalen.
Twijfelgevallen
Je kunt de vraag stellen of er in de praktijk niet af en toe lastige twijfelgevallen voor zullen komen. Stel dat een rechter de arbeidsovereenkomst ontbonden heeft (dus toepassing heeft gegeven aan afdeling 7), en er ontstaat daarna een loonvordering. Dagvaarding of verzoekschrift? En wat te doen als een werknemer verzuimt een tegenverzoek te formuleren omdat hij pas na de beschikking over het ontslag over zijn achterstallige salaris wil procederen?
Valse start, en dan?
Het goede nieuws is dat een verkeerd gekozen rechtsingang niet fataal is. De rechter zal meestal wel toepassing geven aan de schakelbepaling van art. 69 Rv. Wie per abuis begint met een verzoekschrift, ontvangt een beschikking waarmee de procedure wordt omgezet. Daarna kan de verzoeker (die nu eiser wordt) een herstelexploot uitbrengen.
De deurwaarder
Gemachtigden die te maken krijgen met toepassing van de schakelbepaling moeten er wel op letten dat de deurwaarder de juiste instructies en te betekenen stukken meekrijgt. In zaken die correct met een verzoekschrift zijn ingeleid, bepaalt de rechtbank een zitting. De deurwaarder kan de verweerder oproepen per exploot om te worden gehoord, waarbij hij het verzoekschrift en de oproepbrief meebetekent. Maar als verkeerd is ingeleid, dan moet niet worden opgeroepen voor een hoorzitting maar voor een rolzitting, met de gebruikelijke aanzegging. Ook zal dan de beschikking waarmee de wisselbepaling is toegepast meebetekend moeten worden.
** Update 19 maart 2018 **
Dit artikel blijkt het meest gelezen artikel van onze website te zijn, een goede reden om er nog eens naar te kijken naar aanleiding van de laatste ervaringen met het arbeidsprocesrecht. De WWZ is al bijna 3 jaar van kracht en we kunnen de balans opmaken. De WWZ heeft er voor gezorgd dat loonvorderingen kunnen worden ingediend per verzoekschrift bij samenhang met ontslag, maar de verzoekschriftprocedure is dus niet de verplicht vorm voor alle loonvorderingen. De belangrijkste categorie zaken waarbij achterstallig loon nog steeds moet worden gevorderd via de dagvaardingsprocedure, zijn de zaken waarbij het einde van het dienstverband geen aanleiding geeft voor een rechtszaak. Doorgaans gaat het dan om tijdelijke arbeidsovereenkomsten die van rechtswege eindigen. Maar hoe zit het dan als achterstallig salaris (maandloon, vakantiegeld of niet uitbetaalde vakantiedagen) na het van rechtswege eindigen van een contract voor bepaalde tijd samenvalt met een WWZ-vergoeding die volgens de wet wel met een verzoekschrift moet worden ingeleid, zoals een transitievergoeding of een aanzegvergoeding? Moet de werknemer dan onderscheid maken en enerzijds een verzoek indienen en anderzijds dagvaarden, zodat er 2 procedures ontstaan? We hebben in deze situatie een aantal keer gekozen voor een combinatie van de vordering en het verzoek in een verzoekschrift en dat gaf geen probleem. Het lijkt echter niet aan te bevelen in deze situatie te kiezen voor een dagvaarding, omdat de verzoekschriftprocedure nu eenmaal wordt voorgeschreven voor de aanzegvergoeding en de transitievergoeding. Samengevat: combineren mag, maar dan wel via een verzoek, en logisch is het niet, want een loonvordering kan in combinatie met een transitievergoeding of een aanzegvergoeding wel worden toegewezen via een beschikking, maar een transitievergoeding of een aanzegvergoeding kan niet samen met een loonvordering worden toegewezen in een vonnis. De dagvaardingsprocedure blijft over voor kale loonvorderingen waarbij de transitievergoeding dan wel aanzegvergoeding geen rol spelen.
