FACTUUR- EN CEO-FRAUDE
Factuurfraude en de variant CEO-fraude zijn criminele oplichtingsmethodes. De betaalde bedragen komen terecht op bankrekeningen van oplichters of hun helpers en worden weggesluisd. Ons kantoor is gespecialiseerd in rechtshulp aan gedupeerden van dit soort fraude.
Varianten factuurfraude
Er bestaan veel vormen van factuurfraude. Een veel voorkomende vorm is dat nepbedrijven facturen sturen voor niet-geleverde diensten of voor diensten die wel geleverd worden, maar die niets voorstellen, zoals de ongevraagde opname in een adressenbestand. De daders bij dit type fraude gokken er op dat sommige onoplettende administrateurs de facturen betalen.
Factuurfraude en hacken email
Een veel voorkomende variant van factuurfraude is dat een factuur van een leverancier wordt onderschept door het hacken van emails (of het raden van een wachtwoord), waarna een factuur wordt vervalst, met als enige verschil het bankrekeningnummer. Dit komt met name voor bij de internationale handel, omdat in het internationale betalingsverkeer geen naam/nummercontrole plaatsvindt. De factuur wordt opgestuurd via het juiste emailadres door de criminele organisatie, en betaald op een onjuist nummer, en vervolgens weggesluisd.
CEO-fraude
CEO-fraude is een variant zonder vervalste factuur, waarbij een crimineel die zich voor de CEO uitgeeft een geloofwaardige betalingsopdracht geeft. Als het emailaccount van de CEO wordt gehackt of als zijn wachtwoord wordt geraden, dan kan de ontvanger van de email die in opdracht van de CEO de frauduleuze betaling uitvoert niet zien dat de betalingsopdracht niet van de CEO afkomstig is. Ook hierop bestaan varianten. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de email van de CEO niet gehackt is maar die van de persoon die een betalingsopdracht kan geven wel. De criminele organisatie kan dan meelezen en op een tactisch moment een geloofwaardige betalingsopdracht geven via een emailadres dat sprekend op het echte adres lijkt.
Betalingsverkeer
Bij factuur- en CEO-fraude wordt per definitie gebruik gemaakt van de infrastructuur van het bankwezen. Het gaat immers om per bank te betalen bedragen, die uiteindelijk op een rekening van een crimineel terechtkomen. Hierbij worden vaak geldezels ingezet als tussenpersoon. Deze sporen zijn voor de politie te volgen, zodat de meeste criminelen trucs toepassen om buiten beeld te blijven. Ze kopen bijvoorbeeld legale ongeregistreerde goederen die ze per bank betalen en ergens laten afleveren en ophalen, waarna ze deze goederen doorverkopen. Als de verkoper waar deze goederen worden besteld te goeder trouw is, wordt het voor de politie moeilijk de criminele inkomsten te vinden. Het spoor eindigt in het niets.
Schade verhalen op de dader
Bij hoge schade raden wij aan altijd aangifte te doen bij de politie. Daarnaast kan inschakeling van een advocaat helpen om de schade te verhalen. Wie er snel bij is kan de bankrekening van de dader bevriezen via conservatoir beslag. De debiteur is niets verschuldigd aan de oplichter, zodat de rechter een claim kan toewijzen op grond van onverschuldigde betaling.
Fraudedetectie banken
In de afgelopen jaren zijn de fraudedetectiesystemen (de “transactiemonitoring”) bij banken verbeterd. Ook zijn de afdelingen bij banken die verdachte transacties moeten beoordelen fors uitgebreid. De systemen zijn echter niet perfect. Binnenkomende internationale bedragen, ook als dit opmerkelijk hoge bedragen zijn, worden zelden aangemerkt als verdacht; de alarmbellen bij banken gaan meestal pas af als de vervolgboekingen afwijken van het normale patroon. Toch komt het steeds vaker voor dat door ingrijpen van de bank een deel van de schade wordt beperkt. Criminelen doen natuurlijk hun beste de zwakke punten van de fraudetectie te vinden en uit te buiten. Ze kunnen bijvoorbeeld proberen een BV te gebruiken die regelmatig grote internationale betalingen uitvoert. Het filter zal dan niet snel een abnormale transactie vaststellen.
Aansprakelijkheid van banken bij factuurfraude
Als de bank niet adequaat reageert op gedetecteerde fraude, bestaat de mogelijkheid dat de bank op grond van schending van de zorgplicht aansprakelijk is voor de schade. Een belangrijk keerpunt in de rechtspraak was de zaak van Foot Locker tegen ING uit 2017. Foot Locker kreeg te maken met een omvangrijke en geraffineerde factuurfraude. Volgens de rechtbank had ING in moeten grijpen. De bank had de transacties aangemerkt als “ongebruikelijk” maar daarna stilgezeten. De rechtbank vond deze nalatigheid onrechtmatig tegenover Foot Locker. Om die reden moest de bank een deel van de schade van Foot Locker betalen. Sinds de zaak Foot Locker / ING spreken gedupeerde vaker en met succes hun eigen bank aan, dan wel de bank van de oplichter.
Voorbeeld uit de praktijk
Een voorbeeld van een met succes door ons kantoor behandelde CEO-fraude voor een bedrag van € 800.000 is het kort geding vonnis van de Rechtbank Rotterdam van 8 juli 2021. Lees hier meer.
Marius Hupkes