Bepaalde schuldhulpverleningsinstanties weigeren schuldenaren aan te nemen die nog mede-eigenaar zijn van een onverkochte woning waar de ex-partner in woont. Deze groep schuldenaren krijgt dan het advies eerst de woning te “verdelen” (d.w.z.: verkopen aan een derde of het aandeel overdragen aan de ex-partner met ontslag uit de hypotheekverplichting.) Dat lukt vaak niet, bijvoorbeeld omdat de woning onder water staat en de bank niet mee wil werken. Maar ook bij overwaarde is er geen garantie dat de bank meewerkt. Banken laten niet zomaar een schuldenaar die heeft meegetekend voor de hypotheek gaan. Zelfs niet als deze diep in de schulden zit en niet meer in het huis woont.
Bank heeft ijzersterke rechtspositie
Juridisch staan banken sterk door de manier waarop in Nederland het hypotheekrecht is geregeld. Banken kunnen “royement” van de hypotheek weigeren zodat een woning niet met onderwaarde kan worden verkocht. De bank kan de voorkeur geven aan bewoning van het huis door de ex-partner van de schuldenaar, zelfs als deze ex-partner een slechte betaler is. De vraag is of een schuldenaar wel bij de rechter verdeling van de woning kan afdwingen als de bank niet meewerkt. De schuldhulpinstantie ziet dat dan als een probleem waar de schuldenaar maar uit moet zien te komen en anders: geen schuldhulp en dus geen WSNP. Het gevolg van dit beleid van (sommige) schuldhulpinstanties is dat een specifieke groep schuldenaren feitelijk langdurig wordt uitgesloten van schuldhulp – het voortraject voor toelating tot de WSNP. De vraag is of dit beleid (juridisch) terecht is. Is er wat aan te doen?
Hof: ook bij onverkocht huis staat de WSNP open
Het gerechtshof Amsterdam heeft over deze problematiek op 4 oktober 2016 een uitspraak gedaan. Dit is de cruciale overweging in het arrest van het Hof: “In het licht van het voorgaande hebben [geïntimeerde] en ABN Amro terecht aangevoerd dat [appellante] op ontoereikende gronden betoogt dat zij niet tot de schuldsaneringsregeling kan worden toegelaten vanwege het feit dat zij medegerechtigd is op een erfpachtrecht dat met een hypotheekrecht is belast. De faillissementswet voorziet immers uitdrukkelijk in een regeling hoe een dergelijk bezwaard goed in de schuldsanering dient te worden betrokken. Daarmee falen de grieven in principaal hoger beroep voor zover [appellante] daaraan ten grondslag legt dat het voor haar niet mogelijk is om tot de schuldsaneringsregeling te worden toegelaten.”
Hier staat, in gewoon Nederlands, dat de schuldhulpverleningsinstantie die een schuldenaar met onverkochte woning de toegang weigert, het bij het verkeerde eind heeft: de schuldenaar kan gewoon worden toegelaten tot de WSNP, ook al is de woning nog niet verdeeld, en de wet geeft daarna een regeling hoe het verder moet met het huis. De regeling in de Faillissementswet breekt de macht van de bank om royement van de hypotheek tegen te houden. De eis dat de woning eerst moet worden verdeeld of verkocht, die door de schuldhulpinstantie wordt gesteld, mag blijkbaar volgens het Hof helemaal niet worden gesteld door de schuldhulpinstantie.
Nieuwe munitie tegen de weigerachtige schuldhulpinstanties
Met deze uitspraak zal het beleid van de schuldhulpverleningsinstellingen wel niet direct veranderen. Je vraagt je wel eens af of sommige schuldhulpinstanties de Faillissementswet (er)kennen of vooral met hun eigen beleid en criteria bezig zijn (selecteren aan de poort). Maar het gerechtshof moedigt de schuldenaren wel aan om vol te houden en voor toelating tot de WSNP te blijven gaan. Een nadeel van de uitspraak is dat de betreffende schuldhulpverleningsinstantie zelf geen partij is: de instelling wordt niet direct via deze procedure gedwongen het minnelijke traject van de schuldenaar alsnog op te starten. Maar de schuldenaar krijgt wel argumenten in handen om op te komen tegen een negatieve toelatingsbeslissing van de schuldhulpverlenende instantie. Schuldenaren met onverkochte, door de ex-partner bewoonde woning zouden zeker werk moeten maken van bezwaar en beroepsprocedures om de schuldhulpinstanties te dwingen ook in dit soort gevallen toelating tot de schuldhulp te geven.
geplaatst door Marius Hupkes
Lees meer over schuldsanering