De gevolgen van de faillietverklaring

Faillietverklaring betekent verlies van beschikking en beheer over het tot het faillissement behorende vermogen.

Bevoegdheden gaan naar curator

De bevoegdheden die een persoon of (de directie van) een bedrijf/instelling normaal gesproken heeft om bezittingen te beheren en rechtshandelingen te verrichten, gaan direct over naar een curator die deze bevoegdheden overneemt. Rechtshandelingen die de faillietverklaarde persoon zelf nog verricht zijn niet geldig. Bestuurders van een bedrijf/instelling blijven formeel in functie maar kunnen het bedrijf / de instelling niet meer vertegenwoordigen. Failliet verklaarde privé-personen kunnen in theorie wel verplichtingen aangaan maar zij kunnen niet de boedel (het failliet verklaarde vermogen) binden, dat kan alleen de curator.

Rechtszaken

Het komt vaak voor dat tijdens een faillietverklaring rechtszaken lopen. Deze worden geschorst om de curator tijd te geven zich te informeren. De curator kan de procedures voortzetten of stil leggen. Als de procedure tot een opbrengst voor de boedel kan leiden, dan ligt voor de hand dat de curator de rechtsstrijd voortzet. Hij kan ook een schikking aangaan, ook als dat tegen de zin van de failliet verklaarde is (die misschien meer had verwacht van de procedure). De eiser in een procedure tegen een faillietverklaarde persoon staat vooralsnog buiten spel. De curator kan de vordering betwisten als deze in het faillissement wordt aangemeld. Dat kan leiden tot een aparte procedure, de verificatieprocedure.

Overeenkomsten

Uitgangspunt is dat overeenkomsten niet automatisch eindigen als gevolg van het faillissement. Zowel de curator als de wederpartij bij de overeenkomst zullen zich moeten beraden op hun positie. In veel overeenkomsten staat dat een partij deze direct kan opzeggen als de wederpartij failliet gaat. In dat geval is de bevoegdheid tot opzegging gebaseerd op het contractenrecht. Een geldlening die zonder faillissement in termijnen mag worden terugbetaald, kan bijvoorbeeld bij faillietverklaring opeisbaar worden, omdat dit in het contract staat. De curator heeft via de faillissementswet specifieke bevoegdheden om overeenkomsten op te zeggen. Hij zal dat doen als het gaat om overeenkomsten die tot kosten leiden. Als er een doorstart komt dan kan de curator proberen om bepaalde overeenkomsten (bijvoorbeeld een huurovereenkomst) voort te zetten om de doorstart te laten slagen. Hiervoor is wel medewerking nodig van de andere partij.

Werknemers

Als bij de failliet verklaarde persoon of instelling/bedrijf werknemers in dienst zijn, dan kan de curator de arbeidsovereenkomsten opzeggen, zonder dat de normale opzegregels van het arbeidsrecht van toepassing zijn. Werknemers hebben wel recht op een speciale vergoeding, de faillissementsuitkering.

Bij een doorstart blijft (een deel) van de werkgelegenheid behouden. De betreffende werknemers krijgen dan meestal een arbeidscontract aangeboden via een nieuwe rechtspersoon.

Debiteuren en crediteuren

Personen die een schuld hebben aan de faillietverklaarde moeten dit betalen aan de curator. Deze kan de openstaande vorderingen incasseren. Schuldeisers kunnen hun vordering met een brief kenbaar maken (indienen in het faillissement). De curator stelt een lijst van schuldeisers op.

Verplichting tot medewerking

Een failliet verklaarde persoon of de bestuurders van een failliet verklaarde rechtspersoon moeten hun volledige medewerking geven aan de afwikkeling van een faillissement. Dat houdt bijvoorbeeld de verplichting in om gevraagd en ongevraagd inlichtingen te verschaffen. De curator kan dwangmiddelen toepassen bij gebrek aan medewerking: faillissementsverhoor en desnoods gijzeling.

Vereffening van de boedel

Eén van de taken van de curator is het verkopen van de bezittingen om opbrengsten te genereren voor de schuldeisers. Omdat de bevoegdheden om rechtshandelingen te verrichten over zijn gegaan naar de curator, kan deze de betreffende overeenkomsten tekenen. Dat geldt ook als bijvoorbeeld een bank een pand verkoopt om een hypotheekschuld te incasseren.