Een money mule ofwel een “geldezel” is een persoon die zijn betaalrekening ter beschikking stelt aan een crimineel voor het ontvangen en doorsluizen van criminele buit.

Katvanger of geldezel?

Een ander woord voor money mule is “katvanger”, hoewel deze term eigenlijk breder is. Het woord katvanger wordt ook gebruikt voor personen die bezittingen van criminelen op hun naam zetten, zoals een auto of een bedrijf. Voor de buitenwereld lijkt het of de katvanger de eigenaar is. Dan gaat het meestal om bezittingen die verdiend zijn met criminele activiteiten uit het verleden. Bij een money mule of geldezel gaat het specifiek om het uitlenen van bankrekeningen door een pinpas en/of inlogcode van internetbankieren (tijdelijk) aan een crimineel te geven, vaak tegen vergoeding en soms onder dreiging. Het strafbare feit moet dan nog worden uitgevoerd: de crimineel heeft de money mule nodig om één of meerdere personen op te lichten of te bestelen, en zelf buiten beeld te blijven als dader. Money mules zijn soms heel jong (scholieren en studenten) en stellen doorgaans geen kritische vragen.

Strafrecht

Een money mule pleegt een strafbaar feit (witwassen). Het doet er niet toe dat hij of zij de identiteit van het slachtoffer en de omvang van het gestolen bedrag (vooraf) niet kent, als je je bankpas en/of inlogcodes uitleent, dan kun je al worden veroordeeld, omdat je wel kunt raden dat er misbruik wordt gemaakt van je rekening. De kans dat een money mule gepakt wordt is vrij groot. Dat komt omdat het de bankgegevens van de money mule te zien zijn op het bankafschrift van het slachtoffer, die aangifte kan doen. Het is daarom voor de politie vrij makkelijk om een money mule te vinden. De money mule is bovendien iemand die de politie informatie kan geven over de crimineel die de rekening heeft gebruikt. De kans is groot dat de money mule meer weet over de identiteit van de crimineel.

Civiel recht (aansprakelijkheid)

Money mules kunnen via hun bankrekening zien hoe en waar het gestolen geld is opgenomen dan wel naar welke persoon en banknummer het geld is doorgestort. Gedupeerden van oplichting kunnen deze informatie opeisen en naar de rechter gaan. Zo kunnen zij het geldspoor volgen en de dader vinden. De money mule zit dan klem tussen het slachtoffer van het misdrijf en de crimineel (die misschien gevaarlijk is). Gedupeerden kunnen een procedure starten tegen een money mule om deze informatie te verkrijgen. Het is ook mogelijk dat de money mule aansprakelijk wordt gesteld voor de totale schade, bijvoorbeeld wegens groepsaansprakelijkheid (art 6:166 BW).

De relatie tussen de bank en de money mule

Banken hebben incidentenregisters waarin fraude wordt geregistreerd. Verder is het ter beschikking stellen van een bankrekening verboden in de bankvoorwaarden. Een bank kan de relatie met een money mule opzeggen en de money mule kan langere tijd problemen hebben met het openen van een bankrekening. Maar het komt ook voor dat iemand ten onrechte als money mule wordt aangemerkt. Bijvoorbeeld als een bankpas en inloggegevens zijn gestolen. De bank kan dan via de rechter worden gedwongen om de maatregelen terug te draaien.