Wat is conservatoir beslag?

Conservatoir beslag is een verregaande bevoegdheid van een advocaat om voor zijn cliënt onverwacht een bezitting van de tegenpartij veilig te stellen met het oog op de latere betaling van een claim (of levering van een goed) terwijl de rechtszaak nog bij de rechter moet worden ingesteld.

Hoe werkt de procedure

Bij een beslagverzoek vraagt een advocaat verlof bij de Voorzieningenrechter van de rechtbank. Als het verzoek aan de eisen voldoet geeft de rechtbank verlof. Het beslag wordt daarna gelegd door een deurwaarder. Het bijzondere van deze procedure is dat de tegenpartij zich niet kan verweren: hij kan de vordering dus niet tegenspreken, en dat is een stevig nadeel. Het beslag wordt de in de meeste gevallen bij verrassing gelegd. De tegenpartij weet soms niet eens dat de andere partij besloten heeft te gaan procederen.

Start van de rechtszaak

Beslag is hinderlijk voor de partij waar beslag wordt gelegd en soms ook voor derden. Daarom moet de beslaglegger binnen acht dagen een rechtszaak starten om zijn vordering waar te maken. Deze termijn kan (beperkt) worden verlengd. Conservatoir beslag kan overigens ook worden gelegd als de procedure al loopt.

Waarop kun je conservatoir beslag leggen?

Conservatoir beslag kan op heel veel soorten bezittingen worden gelegd:
–    Op vorderingen van de tegenpartij op een derde (schulden aan de tegenpartij), bijvoorbeeld openstaande handelsvorderingen (debiteuren). Dit komt onder meer voor bij incassozaken;
–    Op banktegoed, eigenlijk een bijzondere vorm van een schuld aan de tegenpartij
–    Op “roerende” bezittingen van de tegenpartij, zoals inboedel, een auto, inventaris en machines van een bedrijf. Deze kunnen met toestemming van de rechter ook in bewaring worden gegeven (sekwestratie);
–    Op “onroerende” eigendommen, zoals vastgoed

Wanneer zal een advocaat niet (zomaar) beslag leggen?

De meeste advocaten zullen voorzichtig zijn met het leggen van conservatoir beslag als de wederpartij solide is (naar verwachting aan zijn financiële verplichtingen kan voldoen als de rechter over de zaak heeft beslist). Bij een rechtszaak tegen een vermogende onderneming  of tegen de Staat bestaat (bijna) geen debiteurenrisico. Conservatoir beslag zal in die gevallen niet vaak worden ingezet, tenzij daar een technische reden voor is. Een voorbeeld is een beslag dat tot doel heeft te voorkomen dat geld wordt doorbetaald.

Beslag in een zaak over vastgoed

Conservatoir beslag op een registergoed komt regelmatig voor. Een registergoed kan “vastgoed” zijn (een huis, gebouw, grond) maar het kan ook gaan om een vliegtuig of om een geregistreerd schip. Dit type bezitting van zijn tegenpartij is voor een eiser in een rechtszaak eenvoudig te vinden: via het kadaster. Het gevolg van beslag op een registergoed is dat de eigendom niet via de notaris kan worden overgedragen. Vroeg of laat moet het beslag worden afgewikkeld, dan komt de beslaglegger aan de beurt. Bij vastgoed kan ook sprake zijn van leveringsbeslag. Het gaat dan niet om een geldvordering maar om het afdwingen van de eigendom na een aankoop. Bijvoorbeeld bij een dubbele verkoop.

Het verschil tussen conservatoir en executoriaal beslag

Een deurwaarder kan na een uitspraak van de rechter “executeren” door beslag te leggen. Dit komt neer op bijvoorbeeld verplichte afdracht van geld (door een bank of een werkgever) of op een openbare verkoop (van een bezit). Dit wordt ook wel een executieveiling genoemd. Als dat gebeurt is dat onomkeerbaar, terwijl een conservatoir beslag alleen maar een “bewarend” karakter heeft zolang de rechtszaak loopt.

Hoe kom je van een conservatoir beslag af?

Als de beslaglegger een rechtszaak start mag de tegenpartij een tegenvordering instellen. Dat wordt een reconventie genoemd. Bij die tegeneis kun je opheffing vragen. Dat kan zonodig worden aangevuld met schadevergoeding. Als de rechter de beslaglegger ongelijk geeft, zal hij meestal ook meteen deze tegeneis toewijzen.

Beslag kan ook vervallen

Als de tegenpartij waartegen de claim loopt failliet gaat, vervalt het beslag. Faillissement is namelijk een algemeen beslag op het hele vermogen van de failliet. In dat geval moet de beslaglegger genoegen nemen met het indienen  van zijn vordering. Beslag vervalt ook als surseance van betaling wordt verleend of als de Wet schuldsanering wordt toegepast.

Opheffing via de rechter

De partij die last heeft van het beslag kan ook in een spoedprocedure – een kort geding  bij de Voorzieningenrechter – opheffing vragen. Deze procedure komt veel voor nadat conservatoir beslag is gelegd. Soms wordt dan vervangende zekerheid aangeboden om de zaak te laten slagen. Passende zekerheid is voor de rechter een goede reden het beslag op te heffen.

Zekerheid stellen voor opheffing of voorkoming beslag

Een voorbeeld van een vervangende zekerheid is een bankgarantie, die uitbetaalt aan de tegenpartij als hij gelijk krijgt in de procedure. Een variant is een depotstorting op de derdenrekening van een advocaat. Advocaten hebben een aparte Stichting Derdengeld. Daarop kunnen geldbedragen worden geparkeerd die worden doorbetaald op basis van de uitslag van de zaak.

Meer informatie over Conservatoir beslag