De curator legt een lijst van schuldeisers aan. De schuldeisers hebben niet allemaal dezelfde rang. Sommige schuldeisers hebben een hogere status; deze worden met voorrang betaald.
Lijst van schuldeisers
In de loop van het faillissement worden meestal alle schuldeisers bekend. Zij worden door de curator op een lijst geplaatst. De curator kent aan de schuldeisers ook een rang toe. De meeste schuldeisers hebben geen bijzondere rang; de zogenaamde concurrente schuldeisers. In andere gevallen geeft de wet voorrang aan schuldeisers. Zij hebben de meeste kans op uitbetaling.
Separatisten
Een aparte categorie schuldeisers moeten we als eerste noemen, omdat zij zich afsplitsen van de andere schuldeisers: de separatisten. Separatisten hebben via een contract zekerheid gekregen op vermogensobjecten. Een goed voorbeeld hiervan is hypotheek. Een bank die een hypothecaire geldlening heeft gegeven, heeft zekerheid voor de terugbetaling ontvangen in de vorm van het huis. Dit huis mag (als de hypotheek niet meer wordt betaald) worden verkocht, los van het faillissement. De curator kan dat niet tegenhouden. Een variant op hypotheek is pandrecht. Ook pandhouders mogen hun zekerheid uitwinnen.
Boedelvorderingen
Stel dat de curator overeenkomsten laat doorlopen na de faillietverklaring, dan ontstaat een boedelschuld. Deze vorderingen hebben de hoogste voorrang. Ook het salaris van de curator is een boedelvordering. Boedelvorderingen kunnen ontstaan op grond van wettelijke bepalingen of door beleid van de curator. De gedachte hierachter is dat curatoren nu eenmaal moeten worden betaald- anders zou niemand curator willen worden – en dat leveranciers, verhuurders en andere zakelijke partijen betaald moeten worden, omdat zij anders de overeenkomst kunnen opzeggen.
Preferente schuldeisers
Deze groep schuldeisers krijgt voorrang op de gewone schuldeisers. Voorbeelden van preferente schuldeisers zijn: de belastingdienst en het UWV. Hiermee heeft de overheid zichzelf dus een voorrangspositie gegeven. Na deze instellingen volgt ook de aanvrager van het faillissement met een preferente vordering in de vorm van een vaste vergoeding voor de kosten van de faillissementsaanvraag. De hoofdsom waarvoor hij het faillissement heeft aangevraagd is niet preferent.
Concurrente schuldeisers
Dit is de naam van de vaak grote groep van overblijvende crediteuren zonder bijzondere rechten. Deze groep ontvangt vaak niets, of maar een klein gedeelte.
Het toekennen van de rangorde en de erkenning
De meeste curatoren erkennen niet meteen een vordering en zij laten zich meestal ook nog niet uit over de rangorde. De reden hiervan is dat aan het begin van een faillissement nog niet duidelijk is of er überhaupt een opbrengst zal zijn die kan worden uitgekeerd. Daarom sturen curatoren vaak alleen een algemene brief met een voorlopige bevestiging van de indiening van de vordering. Als duidelijk wordt dat uitkeringen kunnen worden gedaan aan de schuldeisers, dan kan alsnog een geschil ontstaan over de erkenning van de vordering of over de vraag of de voorrang wel of geen bijzondere rang heeft. Sommige voorrangsregels zijn duidelijk maar er zijn ook wel eens botsende claims.
Voorspel: wie vraagt als eerste het faillissement aan?
De rangorde van de schuldeisers speelt formeel pas na de faillietverklaring. Maar de rechten die een schuldeiser heeft na faillietverklaring, werpen wel hun schaduw vooruit. Separatisten vragen vrijwel nooit faillissement aan. Zij hebben immers zekerheid gekregen toen zij geld uitleenden. Preferente schuldeisers vragen ook bijna nooit faillissement aan; zij zitten op de eerste rij bij het faillissement. Wie blijven er over? Juist, de concurrente schuldeisers, die de zwakste positie hebben. Je zou kunnen zeggen dat het aanvragen van faillissement een manier is voor gewone schuldeisers om voorrang te krijgen ten koste van de sterkere schuldeisers.
Dit artikel is onderdeel van de serie Hoe werkt faillissement?