Surseance van betaling kan een slimme tegenzet zijn waardoor een faillissementsaanvraag wordt geschorst. Als de rechter de aanvraag tot surseance toewijst, vervallen gelegde beslagen.
Wat is surseance van betaling?
Surseance van betaling is een in de wet geregelde variant op faillissement. Surseance is primair bedoeld om faillissement te voorkomen. Surseance kan worden uitgesproken op aanvraag van een bedrijf of instelling waarvoor faillissement dreigt. Schuldeisers kunnen dus geen surseance aanvragen; hun mogelijkheden worden beperkt als de surseance wordt uitgesproken. Als schuldeisers faillissement aanvragen, dan kan het aanvragen van surseance een tegenzet zijn om tijd te creëren voor herstructurering (voortzetting bestaand bedrijf na afslanking) of doorstart (voortzetting van delen van het bedrijf via een nieuwe rechtspersoon).
Werkt surseance?
Er is veel kritiek op de verouderde faillissementswet. Een terugkerend kritiekpunt is dat surseance bijna altijd het voorportaal is van faillissement, zodat het doel van de surseance niet wordt gehaald. Toch kan surseance, mits goed toegepast, in een beperkt aantal gevallen wel degelijk een nuttig instrument zijn om een bedrijf te herstructureren en faillissement te voorkomen. In sommige landen met andere wetgeving heeft surseance in meer gevallen succes, omdat de faillissementswetgeving meer is gericht op het voortbestaan van bedrijven dan op het vereffenen van een boedel. Een voorbeeld hiervan is de “Chapter 11” procedure in de Verenigde Staten.
De bewindvoerder
De rechtbank benoemt bij surseance een bewindvoerder. Zijn rol is te vergelijken met de rol van de curator bij een faillissement. Een belangrijk verschil is dat een bewindvoerder niet de volledige controle overneemt, zoals bij een faillissement. Hij staat naast de directie en neemt samen met de directie beslissingen. Als toch faillissement wordt uitgesproken, dan wordt de bewindvoerder doorgaans tot curator benoemd.
Wat zegt de wet over surseance
Als een schuldenaar via zijn advocaat surseance aanvraagt, dan schorst dat een eventuele faillissementsaanvraag van schuldeisers. De schuldenaar neemt dus weer de regie terug van de schuldeiser die zijn faillissement wil. Bij de eerste aanvraag luistert de rechter alleen naar de schuldenaar. Dit betekent dat de aanvraag bijna altijd wordt toegewezen, de mening van de schuldeisers speelt nog geen rol. Door de surseance vervallen gelegde beslagen. Dat is belangrijk: door executieverkoop kunnen vermogensbestanddelen die voor de continuiteit van belang zijn verdwijnen, maar als beslagen vervallen dan blijven de onderdelen van de boedel vooralsnog in één hand. De surseance kan enkele malen op besluit van de rechter worden verlengd; met deze verlengingen moeten de schuldeisers wel instemmen. Het advies van de bewindvoerder speelt daarbij een belangrijke rol. Separatisten kunnen wel hun rechten uitoefenen tijdens surseance. De rangorde van schuldeisers is dus ook bij surseance van belang: het uitstel van betaling geldt alleen voor de gewone (concurrente) schuldeisers.
Surseance en personeel
Tijdens surseance moeten de vaste, terugkerende kosten van een bedrijf of instelling, waaronder de lonen van het personeel, kunnen worden doorbetaald. De salarislasten zijn voor veel bedrijven in moeilijkheden een onderdeel van het probleem: zij moeten hun kosten verlagen om weer levensvatbaar te worden. Bij surseance geldt voor werknemers de normale ontslagbescherming. Dat is een belangrijk technisch verschil met faillissement: bij faillissement geldt geen ontslagbescherming, de curator ontslaat dan het personeel. Als de ondernemer of eigenaar tegelijkertijd een doorstart organiseert dan kan hij verder met een deel van het personeel. Dit is één van de redenen waarom surseance relatief vaak mislukt: het is een dure manier om een bedrijf te redden, doorstarten is vaak goedkoper.
Surseance en akkoord
Surseance kan worden gebruikt om een akkoord aan te bieden. Een akkoord is een aanbod om met “vers” geld (geld dat door een derde ter beschikking wordt gesteld) een deel van de schulden te betalen, waarna de schuldeisers kwijting verlenen. Als een surseance eindigt met een akkoord, dan blijft de rechtspersoon intact en worden de activiteiten via dezelfde entiteit voortgezet. Lees hier meer over het akkoord.
Is surseance ook mogelijk voor particulieren?
Nee. Surseance van betaling stond voor de invoering van de Wet schuldsanering (WSNP) ook open voor particulieren, maar met de invoering van de WSNP in 1995 is dat afgeschaft. Wij vinden dat een onverstandige keuze van de wetgever, omdat de WSNP niet erg geschikt is voor particulieren met “vast” vermogen (zoals vastgoed) die failliet dreigen te gaan door een tijdelijk liquiditeitsprobleem. In de praktijk heeft ons kantoor hiervoor oplossingen ontwikkeld. Op die manier hebben we bijvoorbeeld het faillissement kunnen voorkomen van particulieren die tijdelijk geen geld hadden vanwege beleggingen in gesloten beleggingsfondsen (Madoff). Surseance is wel mogelijk voor particulieren met een eenmanszaak of voor vennoten van een V.o.F.
Dit artikel is onderdeel van de serie Hoe werkt faillissement?